Szałwia Lekarska – Salwia, szołwija, szałwia (Salvia officinalis L.)

Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, gdzie rośnie na słonecznych, wapiennych wzgórzach.

Roślina występuje w stanie naturalnym na suchych, słonecznych, często skalistych zboczach pagórków w krajach śródziemnomorskich.
Od dawna uprawiana jest w całej prawie Europie.
W Polsce znana i uprawiana od kilkuset lat. Uprawia się ją na stanowiskach zacisznych, bardzo nasłonecznionych, na glebie żyznej.

Szałwia lekarska jest wieloletnią krzewinką wysokości 30 -60 cm, o szarozielonych dołem zdrewniałych łodygach, gęsto ulistnionych.

Liście wydzielają silny zapach, podobny do zapachu kamfory, są podłużne jajowate lub lancetowate, z charakterystyczną siateczką nerwów (sprawiającą wrażenie pomarszczenia liści), barwy szarawo srebrzystej, pochodzącej od długich włosków, pokrywających obustronnie blaszkę.

W kątach górnych liści wyrastają drobne, fioletowe kwiaty, czasem białe lub różowe.

Owocem jest brunatna rozłupka, zawierająca wewnątrz 4 kuliste, twarde, brunatne nasiona. Szałwia kwitnie w czerwcu i lipcu.

Surowcem przede wszystkim są liście szałwii, a niekiedy ulistnione szczyty pędów. Liście zbiera się z szałwii uprawianej już w pierwszym roku na jesieni, a w drugim i następnych, w maju i czerwcu przed zakwitnięciem, a następnie na jesieni, od września do przymrozków w dni pogodne, zaraz po obeschnięciu rosy. Liście suszy się rozłożone cienka warstwą.

Surowcem są liście szałwii i ulistnione szczyty pędów.

Co zawiera szałwia – skład i działanie:

Szałwia zawiera olejek eteryczny (w nim tujon, cyneol, kamfora, borneol i pinen), garbniki, gorczyce, żywice, gumy, kwasy organiczne (fumarowy, nikotynowy, jabłkowy), sole mineralne (potas, wapń, sód, wapń, fosfor, sód, mangan, cynk, bor, miedź, molibden i dużo żelaza i magnezu), flawonoidy, witaminy B1, P i C, prowitaminę A, saponiny i fenole oraz bliżej nie znaną substancję o właściwościach przeciw potowych.

Szałwia ma działanie przeciwzapalne, ściągające, przeciwskurczowe, bakteriobójcze, przeciwpotne, przeciwcukrzycowe, regulujące trawienie, pobudzające krwawienie miesiączkowe.

Szałwia zastosowanie w lecznictwie domowym:

Liście szałwii pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, regulują perystaltykę jelit, łagodzą wzdęcia, bóle brzucha, zmniejszają biegunkę, odwary obniżają poziom cukru we krwi – działanie przeciwcukrzycowe.
Także stosowane są w zaburzeniach wątrobowych, przy nadmiernym poceniu się. Zewnętrznie używa się do płukania jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych, w ropnym zapaleniu dziąseł, w postaci okładów na trudno gojące się rany.

Szałwia postać leku:

Napar z szałwią:
1 łyżkę liści szałwii zalać szklanką wrzątku, pozostawić pod przykryciem 10 minut i odcedzić.
Pić 2-4 razy dziennie po ½ szklanki naparu.

Napar z dodatkiem rumianku:
1 łyżkę liści szałwii i 1 łyżkę kwiatów rumianku, zalać szklanka wrzątku, pozostawić pod przykryciem 10 minut i odcedzić. Pić 2 -4 razy dziennie po ½ szklanki naparu.

Napar do użytku zewnętrznego:
2 łyżki liści szałwii zalać szklanką wrzątku, pozostawić pod przykryciem 10 minut o odcedzić. Używać do płukania jamy ustnej i gardła lub na okłady.

Nalewka – 80 g suchych liści szałwii zalać 1 litrem wina gronowego wrzącego i macerować przez tydzień. Pić 3 – 4 razy dziennie po kieliszku nalewki w zaburzeniach żołądkowych.

Kataplazm – 1 szklankę liści szałwii zalać szklanką wrzątku, i tak otrzymaną ciepła, gęstą masą okładać chore miejsca, owrzodzenia żylakowe lub odmrożenia.

W chorobie reumatycznej i w schorzeniach skóry, np. przy egzemie i oparzeniu można stosować kąpiele ziołowe w naparze z ziela szałwii. W tym celu dużą garść ziela zalewa się wrzątkiem, następnie parzy 10 minut i po odcedzeniu wlewamy napar do kąpieli.

Szałwia wchodzi w skład następujących leków ziołowych; Diabetosan, Neopektosan, Pektosan, Septosan, Tannosan, Vagosan, Gastrogran, Astmosan, Neoastmosan i Fitolizyna.

Wyciąg z szałwii – do 200 g świeżych liści szałwii, dodać 220 ml alkoholu 50 procentowego, razem zmiksować , odstawić na 30 minut, dokładnie przecedzić do butelki z ciemnego szkła. Tak przygotowany wyciąg alkoholowy, można przyjmować 30 – 50 kropli w kieliszku wody, 2 – 4 razy dziennie, jako środek przeciwpotny, pobudzający trawienie, oraz hamujący laktację. Natomiast do płukania jamy ustnej i gardła, należy zmieszać ½ łyżki wyciągu z ¼ szklanki wody, i płukać w stanach zapalnych.

Nalewka z szałwii – 25 g wysuszonych i rozdrobnionych liści szałwii, należy zalać 130 ml alkoholu 70 procentowego, przygotowanego ze spirytusu i przegotowanej zimnej wody, szczelnie zamknąć i odstawić na 14 dni, często wstrząsając, po tym czasie dokładnie przefiltrować a liście wycisnąć. Nalewkę przechowywać w lodówce. Nalewkę stosować po ½ łyżeczki w ¼ szklanki wody, nalewkę stosować jako środek przeciwpotny i hamujący laktację. Rozcieńczoną nalewkę można stosować do płukania jamy ustnej i gardła, oraz do przymoczek.

Ziołowa mieszanka do nasiadówek :
50 g ziela szałwii
25 g krwawnika
25 g kwiatów nagietka

Całą mieszankę ziół zalać 3 litrami wrzącej wody, naparzać pod przykryciem 15 minut. Przecedzić do miski i ostudzić do temperatury 36 stopni . Tak przygotowany napar stosować do nasiadówki przez 15 minut, przy żylakach odbytu, świądzie zapaleniu zewnętrznych narządów płciowych, przy bólach kurczowych pęcherz moczowego i kłykcinach kończystych.

Ziołowa mieszanka do kąpieli :
100 g ziela szałwii
25 g liści babki
25 g kwiatów rumianku
25 g kwiatów lipy

Całą mieszankę ziół zalać 4 litrami wrzącej wody, naparzać pod przykryciem 15 minut, przecedzić do wanny napełnionej wodą do 1/3 wysokości, o temperaturze 37 stopni, zioła po odcedzeniu wsypać do woreczka płóciennego, zawiązać i włożyć do wanny.
Kąpiel powinna trwać około 20 minut, po kąpieli ciała nie wycierać tylko zawinąć w ręcznik kąpielowy i położyć się na około 60 minut.
Kąpiel można stosować przy różnych schorzeniach skórnych, takich jak pokrzywka, świąd skóry, odleżyny, odmrożenia, nadmierne pocenie, oraz przy miejscowym podrażnieniu i zapaleniu skóry oraz przy wysypkach alergicznych.

Uwaga !
Olejku szałwiowego nie należy używać w warunkach domowych bez wyraźnych zaleceń lekarza, ponieważ środek ten może wywołać uczulenie.
Podawanie szałwii w zbyt dużych ilościach i przez dłuższy czas może wywołać nudności, wymioty itp., objawy.